W dobie pandemii koronawirusa COVID-19 poruszamy temat zapalenia mięśnia sercowego, które jest niezwykle groźnym i niebezpiecznym schorzeniem. Przyczyny zapalenia najważniejszego mięśnia człowieka mogą być różne. Obejmuje ono sierdzie, czyli środkową warstwę serca. Może mu towarzyszyć także zapalenie osierdzia. U większości pacjentów wywołane jest wirusem. W przebiegu COVID-19 oprócz dominujących objawów ze strony układu oddechowego, możliwe są objawy ze strony układu krwionośnego takie jak: niewydolność mięśnia sercowego, zatrzymanie krążenia, zaburzenia rytmu oraz niedokrwienie mięśnia sercowego. Zapalenie mięśnia sercowego jest jednym z najgroźniejszych powikłań po COVID-19.
Naukowcy ze Szpitala Uniwersyteckiego we Frankfurcie przeprowadzili badania na stu ozdrowieńcach w wieku pomiędzy 45 a 53 rokiem życia. Aż 60 procent z nich miało oznaki zapalenia mięśnia sercowego. Do tej pory zapalenie mięśnia sercowego było jednym z najpoważniejszych powikłaniach pogrypowych. COVID-19 podobnie jak inne koronawirusy, jest wirusem kardiotropowym, tzn. ma koligacje do komórek mięśnia sercowego.
Mechanizm uszkodzenia mięśnia sercowego przez koronawirusa może być wielokierunkowy i bardzo złożony. Proces zapalny powodujący zapalenie mięśnia sercowego, może spowodować martwicę jego komórek, wyłączenie pewnych jego obszarów z funkcji kurczliwej, a w konsekwencji niewydolność serca.
Objawy
Do najczęstszych objawów należą:
- zaburzenia rytmu serca
- utrzymujący się ból w klatce piersiowej
- duszność przy niewielkim wysiłku, a w skrajnych przypadkach nawet przy spoczynku
- notoryczne zmęczenie
- obrzęki kończyn dolnych
- objawy grypowe: gorączka, ból głowy, ból mięśni i stawów, ból gardła
Objawy zapalenia mięśnia sercowego mogą nie występować w łagodnym przebiegu zapalenia
Podstawowe badania diagnostyczne
- elektrokardiogram (EKG), – zapis elektrycznej czynności serca – może wykazać nieprawidłowy rytm serca lub niedokrwienie mięśnia sercowego;
- badania laboratoryjne krwi:
- morfologia krwi – może wykazać zwiększona liczbę leukocytów ( białych krwinek krwi)’
- poziom białka C-reaktywnego (CRP) – jego podwyższony poziom może świadczyć o zaawansowaniu stanu zapalnego,
- markery uszkodzenia serca (troponiny) – ich wzrost świadczy o zaawansowaniu uszkodzenia mięśnia sercowego
- rentgen klatki piersiowej (RTG) – może pokazać powiększenie sylwetki serca oraz objawy zatrzymywania płynu w płucach, co może świadczyć o niewydolności serca.
- echokardiografia (usg serca) – dzięki badaniu można ocenić wielkość jam serca, jego czynność (czy jego kurczliwość jest prawidłowa, czy upośledzona), budowę i czynności zastawek oraz ewentualną obecności płynu w jamie osierdzia otaczającej serce.
Leczenie
W łagodnych przypadkach zapalenia mięśnia sercowego może wystarczyć leczenie objawów zakażenia, które wywołało zapalenie mięśnia sercowego i zapewnienie odpoczynku w trakcie i po terapii. Leki przeciwwirusowe się nieskuteczne w leczeniu zapalenia mięśnia sercowego, ponieważ często objawy kardiologiczne pojawiają się po ustąpieniu infekcji wirusowej.
Nieregularne bicie serca, tachykardia (szybki rytm serca) lub ból w klatce piersiowej mogą stanowić wskazania do hospitalizacji. Jeśli serce niewystarczająco się kurczy, może być konieczne zastosowanie leków zmniejszających jego obciążenie lub takich, które pozwolą na usunięcie nagromadzonego płynu (zmniejszenie obrzęków).
W ciężkiej postaci choroby najważniejsze jest zapewnienie odpowiedniego odpoczynku serca. Stosuje się również dożylne leki podtrzymujące ciśnienie krwi. W przypadku braku skuteczności leczenia, stosuje się pozaustrojowe natlenienie krwi, czy też mechaniczne wspomaganie serca. W skrajnych przypadkach w przebiegu zapalenia mięśnia sercowego dochodzi do całkowitego jego zniszczenia. Wtedy jedyną metodą leczenia jest transplantacja serca.